KAYIP VE YAS SÜRECİ İLE BAŞ EDEBİLİYOR MUYUZ?

Ölüm yaşamın bir parçası, kaçınılmaz sonudur. Her insan yaşamı boyunca sevdiklerinin ölümüyle yüzleşmek zorunda kalır. Etrafımızda hemen hemen herkes en az bir kayıp yaşamış ve yas sürecinden geçmiştir. Kayıp yaşama, kişinin sevdiği birini kaybetmesiyle içinde bulunduğu durumu ifade eder. Yas ise kayıp yaşayan bireyin yaşamının her alanını ilgilendiren çok boyutlu, zorlu bir süreçtir. Ancak, yas bir hastalık değildir. Kayba karşı gelişen doğal bir tepkidir.
Yas türlerini belirleyen bazı faktörler vardır. Bunlar; ölen kişinin kim olduğu, ilişkinin doğası, ölüm biçimi, yastaki kişinin özellikleri, kaybın yaşandığı dönem, kaybı haber alma biçimi, sosyal faktörler, yas sürecindeki cinsiyet farklılığıdır.
Kayıp yaşayan kişiler yas sürecinde farklı etkenlere bağlı olarak belli aşamalardan geçmektedir. Bu aşamalar şu şekilde gelişir: Şok, İnanmama & İnkar, Arzu etme, Çaresizlik, Kabullenme ve Hayatı Düzenleme evreleridir. Bu süreçte yas tepkileri; fiziksel, davranışsal, bilişsel ve duygusal boyutlarda ortaya çıkabilir. Yas süreci 6 ile 24 ay sürer ve zamanla yatışır. Peki, sağlıklı bir yas süreci için neler yapılmalıdır?
Bu süreci tek başınıza atlatmaya çalışmayın. Sizi iyi bir şekilde dinleyip anlayabilecek güvendiğiniz birisiyle konuşun. Etrafınızda soğukkanlı insanların olmasına özen gösterin. Pesimist, negatif insanlardan uzak durmaya çalışın. Aile bireyleri birbirlerini çok iyi tanıdıkları, birbirlerinin ruh hallerindeki en ufak değişmeleri bile hemen fark edebildikleri için, kayıp sonrasındaki zorluklarla başa çıkmada en öncelikli yardım ve destek kaynağını oluştururlar. Aileden birinin kaybını yaşıyorsanız ailedeki diğer üyelerle hissettiklerinizi paylaşın. Sizi anlamayacaklarını düşünerek arkadaşlarınızdan uzaklaşmayın. Daha önce kayıp yaşamış biriyle konuşmanın hem size hem ona iyi geleceğini unutmayın. Yaşadığınız tepkileri ve duyguları kabul edin ve ifade edin. Yaşadığınız yas tepkileri ne olursa olsun bunların normal tepkiler olduklarını unutmayın. Cenaze törenlerine katılın, mezarlık ziyaretlerini aksatmayın. Ek olarak; yas sürecinde bilinmesi gereken en önemli noktalardan biri ise sağlıklı bir yas sürecinin kaybı unutmak anlamına gelmediği, aksine bu dönemde önemli olanın kişinin kaybını yaşamının bir parçası haline getirmesidir. Bu süreçte birey bu önerilere uyduğunu düşünmesine rağmen istenilen noktada değilse yas sürecini daha huzurlu geçirmesi ve kaliteli bir yaşam sürdürmesi için psikolojik destek alınması uygun olacaktır.