Fruktozun insülin direncine, trigliserid  (TG) düzeyinde artışa, abdominal obeziteye, artmış kan basıncına, inflamasyona, oksidatif strese, endotelyal disfonksiyona, mikrovasküler hastalıklara, hiperürisemiye, glomerüler hipertansiyon ve böbrek hasarına, yağlı karaciğere neden olduğu ifade edilmektedir(Sanchez-Lozada,2008). Aşırı fruktoz tüketiminin ayrıca bazı bireylerde karın ağrısı, şişkinlik ve ishal gibi etkilere de neden olabileceği belirtilmektedir (Beyer,2005). YFMŞ55’in, fruktoz/glukoz oranının sukrozdan yüksek olması sebebiyle olası zararlarının sukroza göre daha etkili olduğu düşünülmektedir. Ancak yapılan çoğu çalışmada, saf fruktoz ya da YFMŞ’yi temsilen fruktozlu diyetler uygulanmıştır ve YFMŞ nin etkilerinin sukrozla karşılaştırılarak incelendiği yeterince çalışma yoktur(Turasan,2014). Fruktozun insülin direncine, trigliserid (TG) düzeyinde artışa, abdominal obeziteye, artmış kan basıncına, inflamasyona, oksidatif strese, endotelyal disfonksiyona, mikrovasküler hastalıklara, hiperürisemiye, glomerüler hipertansiyon ve böbrek hasarına, yağlı karaciğere neden olduğu ifade edilmektedir(Arslan ve ark,2016).
Tip 2 DM ve Metabolik Sendrom

• Metabolik sendrom; abdominal obezite, bozulmuş açlık glukozu, hipertansiyon ve hiperlipidemiyi içine alan klinik bir tablodur. Yüksek oksidatif stresin, birçok kardiyometabolik hastalıkta olduğu gibi metabolik sendromun da patogenezinde önemli bir rol oynadığı belirtilmiştir. Fruktoz; karaciğerde yağ birikimini uyarır ve aynı zamanda yağ sentezini artırarak yağ oksidasyonunu önler, hepatik steatoza ve alkolsüz yağlı karaciğer hastalıklarına yol açar. Ayrıca, yüksek fruktoz alımı, esas olarak antioksidan savunma sisteminin bozulmasıyla oksidatif strese neden olur (Yılmaz ve ark,2018) Diyabet, zamanla kalpte, kan damarlarında, gözlerde, böbreklerde ve sinirlerde ciddi hasara yol açan yüksek kan şekeri (veya kan şekeri) seviyeleri ile karakterize kronik, metabolik bir hastalıktır. En yaygın olanı, genellikle yetişkinlerde vücut insüline dirençli hale geldiğinde veya yeterli insülin üretmediğinde ortaya çıkan tip 2 diyabettir. Son otuz yılda tip 2 diyabet prevalansı, tüm gelir düzeylerine sahip ülkelerde önemli ölçüde artmıştır. Bir zamanlar genç diyabet veya insüline bağımlı diyabet olarak bilinen Tip 1 diyabet, pankreasın kendi başına çok az insülin ürettiği veya hiç üretmediği kronik bir durumdur(WHO). Şekerle tatlandırılmış içecekler, sükroz, yüksek fruktozlu mısır şurubu veya meyve suyu konsantreleri gibi ilave kalorili tatlandırıcılar içeren içeceklerdir ve bunların tümü benzer metabolik etkilere neden olur. Yapılan bir çalışmada, 6000'den fazla yetişkinden oluşan bir kohortta, günde ≥1 meşrubat (diyet veya normal) tüketenlerin, 4 yıl boyunca MetS geliştirme riskinin% 39 daha fazla olduğunu gösterdi. Siyah Kadın Sağlığı çalışmasında da benzer sonuçlar ortaya çıkmıştır. 10 yıl boyunca takip edilen 40.000'den fazla kadın arasında, günde ≥ 2 SSB tüketenlerde, ayda <1 SSB tüketenlere kıyasla T2DM gelişme riski% 24 daha fazla olmuştur. Biraz daha yaşlı hemşirelerden oluşan geniş bir kohortta, günlük SSB tüketimi, seyrek tüketime kıyasla% 31 daha fazla T2DM gelişme riski ile ilişkilendirilmiştir(Hu ve ark,201). NAFLD(Alkolik olmayan yağlı karaciğer)'li, 31 metabolik sendromlu, 29'suz ve 30 kontrollü bireylerle yapılan bir vaka-kontrol çalışmasında, NAFLD ve metabolik sendromu olanlar günde 4'ten fazla alkolsüz içecek tüketmişler, NAFLD olanlar ve metabolik sendromu olmayanlar Günde 6'dan az alkolsüz içecek, her ikisi de NAFLD olmayan kontrollere göre anlamlı derecede daha yüksekti. Kardiyometabolik hastalık riskini değerlendiren 10 prospektif kohort çalışmasının (Tip 2 diabetes mellitus için 6, metabolik sendrom için 3 ve koroner kalp hastalığı için 1) meta-analizi, şekerle tatlandırılmış meşrubat alımı ile kilo alımı arasında açık ve tutarlı bir pozitif ilişki ve ayrıca diyabet, kardiyovasküler hastalık ve metabolik sendrom riski olduğunu gösterdi. Bu meta-analizdeki 294.617 katılımcı arasında, en yüksek alım seviyesi, en düşük gruptakilere göre% 24 daha fazla kardiyometabolik hastalık riskine sahipti (Bray,2013). Diğer bazı çalışmalar, şekerli (sakkarit ve SBS) gıdaların aşırı tüketilmesinin bir sonucu olarak (yüksek fruktoz -% 55 ve üzeri - mısır şurupları daha tatlı tatlandıkça daha fazla tüketilebilir) yeme alışkanlıklarının artmasına, insülin direncine yol açabileceğini öne sürmektedir. obezite, diyabet, kardiyovasküler hastalıklar ve eşlik eden hastalıklar(Anonim). Eklenmiş şekerden gelen fruktozun insanlarda kan basıncında artış ile ilişkili olduğu ve daha az eklenmiş şeker içeren diyetin kan basıncında düşüş sağladığı rapor edilmiştir(Chen ve ark,2010) . Fruktoz tüketiminin insülin salınımını etkileyerek insülin direncine neden olduğu bilinmekle birlikte insülin direnci ve ardından oluşabilecek hiperinsülinemi yüksek kan basıncıyla ilişkilendirilmektedir(Faeh ve ark,2005). Fruktoz oldukça lipojenik olup, TG sentezini uyarmakta, diasilgliserol ve yağ asil koenzim A artışı aracılığıyla karaciğerde yağ depolanmasını artırmaktadır(Stanhope ve ark,2008) Geçmiş 20 yıllık süreçte yetişkin ve ergenlerde görülme sıklığı artan alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması (NAFLD) ile artan tatlandırıcı tüketimi arasında bir bağlantı olduğu bildirilmektedir. Aynı zamanda NAFLD’nin görülme sıklığındaki artış ile ilişkili olduğu hastalıklar (obezite, diabet, kalp hastalıkları, hipertansiyon, kanser ve metabolik sendrom) ve tatlandırıcı tüketimi (özellikle fruktoz) arasında da nedensel bir ilişki olduğu ileri sürülmektedir (White 2013). Şekerler, karbonhidrat tipi trigliserid artışında önemli bir rol oynamaktadır. Sakaroz, glukoz ve fruktozca zengin (enerjinin % 20’den fazlası) diyetlerde genellikle açlık trigliserid düzeyinin arttığı gözlenmektedir (Bantle ve ark. 2000, Fried ve Rao 2003, Chong ve ark. 2007). Karaciğerde artan hepatik trigliserid sentezi de fruktoz metabolizması ile ilişkilendirilmektedir (Chong ve ark. 2007).

Kaynakça :

1-Sanchez-Lozada LG, Le M, Segal M, Johnson RJ. How safe is fructose for persons with or without diabetes? Am J Clin Nutr 2008;88:1189-90.